Een landweer waar wadi’s komen
Onder een groenstrook aan de zuidrand van Oss, heeft de gemeente waterbekkens (wadi’s) gepland die het overtollige water van hoosbuien moeten opvangen. Bij de opgraving die vanwege de aanleg daarvan afgelopen zomer plaatsvond, kwamen resten van een landweer aan het licht. Zoals de naam aangeeft, heeft een landweer te maken met het weren of verdedigen van een gebied. In dit geval bestond die verdediging uit een wal met greppels aan weerszijden. Van deze landweer aan de Nieuwe Hescheweg in Oss waren de sporen van de wal als donkere banen goed herkenbaar in de bodem achtergebleven.
De landweer was volgens historische bronnen tot ver in de 16e eeuw functioneel. Wanneer hij is aangelegd, is onduidelijk, maar de eerste vermeldingen van de aanleg van landweren rond Oss dateren uit 1399 en 1402. Rondom Oss, dat in de middeleeuwen in het Hertogdom Brabant lag, bestond toen een systeem van allerhande landweren. Ze beschermden Brabant, of meer specifiek de bewoners en hun akkers en vee, vooral tegen plundertochten van Gelderse troepen op het eind van de 14e en in de 15e eeuw. In de 18e eeuw was die militaire functie grotendeels verloren. In die tijd werden de laatste woeste gronden aan de rand van Oss ontgonnen en omgezet in cultuurland. De landweer dienden toen meer als houtwal of perceelgrens en hielden het vee tegen.
Landweren werden gemaakt met omgevingsmateriaal. Ze waren veelal opgeworpen met aarde of stenen en beplant met ondoordringbare hagen. De Osse landweer is in het verleden geëgaliseerd maar was minstens 19,5 m breed. Hij bestond uit een aarden wal van circa 3,5 m breed en 1 m hoog, geflankeerd door twee greppels, beide zo’n 3 m breed en 60 cm diep.
Het bijzondere aan deze landweer is dat er een groep van circa 60 kuilen naast de greppel lag, zo’n meter uit elkaar. De precieze functie daarvan is niet met zekerheid te zeggen. Ze worden meestal gezien als struikelkuilen, plantkuilen of paalkuilen. Er zijn kleine aanwijzingen dat het hier om plantkuilen gaat. Struiken, vaak soorten met doornen en stekels, werden daarin geplant, gevlochten en vormden ondoordringbare hagen. Zo had de landweer er een extra, maar noodzakelijke en elementaire barrière bij.
Projectleider Xavier van Dijk
T 0495-513555 | E x.van.dijk@raap.nl
