Boren langs een overlaste snelweg
A27
Automobilisten op de A27 tussen het knooppunt Hooipolder en Houten merken het vanzelf: je staat er vrijwel dagelijks in de file. Rijkswaterstaat werkt daarom aan de verbreding van deze snelweg zodat de doorstroming zal verbeteren. Daar is veel onderzoek voor nodig. Voor het onderdeel archeologie speurde Hans Leuvering, fysisch geograaf bij RAAP, in de bodem.
Waarom is er archeologisch onderzoek voor de A27 nodig?
Hans Leuvering: In grote delen van het tracé tussen Houten en Knooppunt Hooipolder wordt de weg verbreed en worden bruggen en op- en afritten aangepast. Vanwege al die bodemingrepen is archeologisch onderzoek verplicht. In 2019 heeft RAAP voor Arcadis met twee teams verkennende boringen langs het tracé gezet. Daar kwam een aantal archeologisch kansrijke locaties uit, zoals de oevers van oude rivierlopen. In 2020 en 2021 hebben we daar karterend booronderzoek gedaan en bodemmonsters genomen. Zo zoomden we meer in op die plekken. De ruimte tussen de karterende boringen was kleiner en de diameter van de boringen groter.
Wat heeft het booronderzoek opgeleverd?
We hebben meerdere zones in kaart gebracht waar bewoningssporen te verwachten zijn. Over het algemeen gaat het om prehistorische resten op een stroomgordel uit de periode van het neolithicum, van 5300 tot 2000 voor Christus. Duidelijke aanwijzingen voor menselijke activiteiten aan de oevers van oude rivieren. Een van de interessante archeologische vindplaatsen die het booronderzoek aantoonde ligt in Nieuwegein, niet ver van de locatie Het Klooster. Daar hebben we eerder skeletresten van een moeder en kind van zo’n 6000 jaar oud opgegraven. Onze nieuwe vindplaats ligt op diezelfde stroomgordel, maar dan iets verderop. In de boringen vonden we veel houtskool, een stuk vuursteen dat waarschijnlijk een fragment van een kling is, en ook gebroken kwarts wat wijst op het maken van aardewerk. Bij de verkenning zijn die vindplaatsen niet op te merken, want de boringen liggen dan veel verder uit elkaar en de boordiameter is veel kleiner. Tijdens de verkenning hebben we vooral geprobeerd de oeverzones van rivieren op te zoeken. Dat waren namelijk aantrekkelijke plekken voor mensen om te wonen.
A27 en meer getallen
De A27 loopt van Breda tot Almere en is 108 km lang. Hij gaat door 4 provincies en kent 5 grote bruggen. Tussen de knooppunten Hooipolder en Lunetten rijden 80.000-110.000 voertuigen per dag. Vanaf de jaren ‘80 zijn er structurele knelpunten tussen Breda en Utrecht. Sinds eind jaren ‘90 zijn oplossingen voor de A27 bestudeerd. Rijkswaterstaat gaat het 47 km lange deel tussen Houten en Hooipolder als eerste verbreden. Op 10.000-en plekken is en wordt daarvoor onderzoek gedaan. In 2015 is voor het hele tracé archeologisch bureauonderzoek gedaan. In 2019 deed RAAP in opdracht van Arcadis een inventariserend veldonderzoek. Daarbij zijn 1545 boringen gezet tot maximaal 4 meter -Mv. In 2020-2021 zijn bij de kartering 383 boringen gezet en enkele proefsleuven gegraven. In 2022 beginnen de wegwerkzaamheden in het zuidelijke tracé tussen Everdingen en Hooipolder. In 2023 beginnen de wegwerkzaamheden in het zuidelijke tracé tussen Everdingen en Hooipolder. En eind 2023 starten de werkzaamheden op het noordelijke deel tussen Houten en Everdingen. Tussen 2028-2031 zal de verbreding gereed zijn.
Website: www.a27houtenhooipolder.nl
Hoe zinvol is het om zo’n lange smalle verbredingsstrook te onderzoeken met boringen?
Met de huidige resultaten en vindplaatsen die vaak ook nog intact zijn, is het zeker zinvol. En zo smal is die strook niet: gemiddeld circa 20 meter breed. Ik vraag me wel af hoe je daar als vervolg een proefsleuvenonderzoek kunt doen. In Nieuwegein hebben we bijvoorbeeld prehistorische bewoningssporen opgeboord in een strook tussen de rijbaan en een sloot. Daar heb je plaatselijk maar 2,5 tot 3 meter breedte om in te graven. Zo’n plek is lastig of geheel niet te bereiken met een graafmachine.
Hoe is het om te werken langs de snelweg?
Het werk was zeer gevarieerd en ging soms in het weekend door. Het ene uiterste is dat je bijvoorbeeld in de middenberm tussen twee rijstroken staat te boren. Een vangrail was daar niet. Je komt er alleen dankzij verkeersmaatregelen. De weg werd dan na de ochtendspits deels afgezet en vlak voor de avondspits begon, moesten we weer wegwezen. Wel apart om je boterhammen op zo’n plek op te eten. Het andere uiterste was boren in een mooi weiland tussen de schapen. Veel geluid van het verkeer was er altijd wel. En als je in de berm staat te boren zijn er ook wel toeterende automobilisten. Onze feloranje pakken kunnen voor enige afleiding zorgen, maar gelukkig is het nooit gevaarlijk geworden en zijn er geen ongelukken gebeurd.
