Waar in de put?
In het centrum van Eindhoven, op de Vestdijk en de Hertogstraat. Dat is aan de oostkant van de historische stad.
Wanneer?
Tussen september 2018 en april 2020 hebben we daar archeologisch onderzoek uitgevoerd in de vorm van een bouwbegeleiding.
Voor wie?
Onze opdrachtgever is de gemeente Eindhoven. Wij begeleiden de graafwerkzaamheden van aannemer Strabag. In de putten die zij aanleggen, doen wij de archeologische begeleiding.
Waarom?
Er vinden allerlei werkzaamheden plaats op die locatie, zoals de reconstructie van de weg en de aanleg van waterbuffers onder de weg. Daarnaast wordt gewerkt aan de riolering en er komt meer plek voor fietsers. De Vestdijk wordt straks een groene en brede stadsboulevard.
Hoe diep?
Ons onderzoek beperkte zich tot de civieltechnische ingreep. Meestal ging het om smalle rioolsleuven van zo’n 2 meter breed en 2 meter diep. Maar waar in het traject bodemsanering plaatsvond, zijn de putten over de volledige straatbreedte gegraven.
Met wie?
In principe is de begeleiding uitgevoerd door één archeoloog. Enkel bij het aantreffen van complexere archeologische resten is het werk uitgevoerd met één tot twee extra collega’s. Toen we resten van het stadskasteel vonden, is ook de specialistische hulp ingeschakeld van Rachel Halverstad, een bouwhistorica.
Wat is het voor plek?
Zoals de naam doet vermoeden, lag op de Vestdijk in de late middeleeuwen de stadsvest met omwalling en grachten. Het stadskasteel van Eindhoven was het middelpunt van de fortificaties. Van zowel de fortificaties als het stadskasteel was tot voor kort in het huidige straatbeeld niets meer aanwezig. Sinds een paar maanden staat er echter op de hoek van de Vestdijk met de Ten Hagestraat een replica van de hier in 1992 opgegraven kasteelmuur met waterput. Het is niet ver van deze plek dat we vorig jaar mazzel hadden. Bij het omleggen van kabels kwamen zware bakstenen muurfunderingen van een deel van het kasteel bloot te liggen. Bij nader onderzoek bleek het te gaan om delen van een ronde toren met een buitendiameter van 8.6 meter. Omdat er in de toren een opening aanwezig lijkt te zijn, gaat het waarschijnlijk om de toegangstoren naar het kasteel.
Nieuwe informatie?
Op de reconstructietekening van het kasteel, die op basis van de eerdere opgraving in 1992 is gemaakt, zie je op de plaats van de door ons gevonden toren een rechthoekig poortgebouw. Deze tekening kan dus aan de hand van de gevonden fundamenten worden bijgesteld. De resultaten van het onderzoek vormen zo onder andere een belangrijk puzzelstuk voor de beeldvormig van het vergeten kasteel van Eindhoven.
Meer vondsten?
Naast veel oeverbeschoeiingen hebben we in de vulling van de stadsgracht resten van twee houten constructies gevonden die met het water te maken hebben. Een aangepunte en ingeheide, zware eikenhouten paal nabij de kruising met de Dommelstraat is mogelijk een restant van een brugfundering. Maar dat is nog onzeker, want op historische prenten en kaarten staat op deze plek geen waterovergang aangegeven. Nabij de Vestedatoren hebben we een cluster van wel 60 houten palen opgegraven. Een interpretatie van deze houten palen is nog onduidelijk. Wel lijkt het erop dat dit de resten zijn van een gracht die mogelijk rond 1583 aangelegd is, in de tijd dat de stad onder de het bewind viel van de Hertog van Parma.
Hoe verder?
Zuidelijk van de Vestedatoren vonden we op de oevers van de stadsgracht restanten van leerlooiersnijverheid. Die bestond daar tot aan de Tweede Wereldoorlog. Het gaat om grote tonnen en een tiental grotere kisten. Daarin werden de huiden gelooid met gemalen eikenschors of run. Bij de tonnen en kisten is aardewerk en glas uit de 19e eeuw gevonden, evenals resten leer.