RAAP OPEX spoort
ontplofbare oorlogsresten op
Ja, u leest het goed: RAAP spoort explosieven op. Dat klinkt misschien vreemder dan het is. Waar archeologen onderzoek doen naar oorlogsresten uit de Tweede Wereldoorlog, worden immers ook explosieven uit die tijd opgespoord. Met een eigen team explosieven-deskundigen zijn beide onderzoeken goed te combineren en veel beter op elkaar af te stemmen.
Archeologen en deskundigen die ontplofbare oorlogsresten opsporen – deskundigen OOO genoemd – hebben in hun werk geregeld met elkaar te maken. Ook hun manier van werken heeft veel gemeen. Ze beginnen met vooronderzoek, raadplegen deels dezelfde bronnen en in het veld ontgraven ze laag voor laag. Een combinatie van beide onderzoeken ligt daarom best voor de hand, volgens RAAP-projectleider Iris Hesseling, die vanaf het begin nauw betrokken is bij de opstart van RAAP OPEX.
Hesseling: “Van opdrachtgevers kregen we geregeld de vraag of we het archeologisch onderzoek en het opsporen van ontplofbare oorlogsresten konden combineren. Dat laatste is weliswaar een andere tak van sport met eigen regels. Maar er zijn genoeg raakvlakken met archeologie. Ze zoeken net als archeologen naar resten in de bodem, alleen met een ander doel. Munitie uit de Tweede Wereldoorlog maakt ook onderdeel uit van het archeologische verhaal. Dat zette ons aan het denken. Na gesprekken met vertegenwoordigers uit beide werkvelden en onze klantenkring, zijn we hard aan de slag gegaan om de mogelijkheden te verkennen. De vereiste papieren hebben we inmiddels binnen en RAAP OPEX, een afkorting van OPsporing EXplosieven, staat nu op poten.”
Combi-onderzoek
Het opsporen van ontplofbare oorlogsresten gebeurt vanwege de veiligheid, vanuit de Arbo-wet en de Wet wapens en munitie. Bij archeologisch onderzoek naar oorlogsresten staat het bepalen van de archeologische waarde centraal, zoals de Erfgoedwet voorschrijft. Hesseling: “Als je weinig weet hebt van elkaars werkgebieden en regels, kun je elkaar in de weg zitten. Wij schuiven beide werkvelden juist in elkaar. Met kennis van en respect voor elkaars werk, kun je sneller en efficiënter samenwerken. Bovendien doe je geen dubbel werk. Vooral in het voortraject scheelt dat tijd. Onze toegevoegde waarde is dat RAAP als voorloper met archeologisch onderzoek naar oorlogsresten al veel kennis op dit gebied heeft verzameld. Afhankelijk van wat de opdrachtgever wil, combineren we het opsporen van explosieven al dan niet met archeologisch onderzoek.”
Zo werkt RAAP OPEX
Het opsporen van ontplofbare oorlogsresten wordt afgestemd op de werkzaamheden en situatie ter plekke. Het onderzoek bestaat uit drie fasen:
1
In het vooronderzoek wordt via bureaustudie uitgezocht of er oorlogshandelingen in het gebied plaatsvonden. Met dit (historisch) vooronderzoek is het onderzoeksgebied als verdacht of niet-verdacht te verklaren.
2
Vervolgens wordt een projectplan voor de uitvoering in het veld opgesteld. Het opsporen van ontplofbare oorlogsresten gebeurt met geofysische technieken en detectieapparatuur. Het vrij leggen ervan gaat met de hand of een kraan. De verzamelde informatie wordt digitaal opgeslagen in een geografisch informatiesysteem.
3
Als het gebied onderzocht is, volgt de vrijgave. De onderzochte locatie is dan een werkomgeving waar mensen veilig kunnen werken. De opdrachtgever krijgt een proces-verbaal van oplevering. De opgespoorde explosieven worden overgedragen aan de EOD.
Nieuw team
RAAP OPEX heeft een enthousiast team van deskundigen in huis. Naast Iris Hesseling is projectleider Gido Hordijk vast teamlid. Als archeoloog kwam hij in aanraking met explosievenopsporing en dat beviel zo goed dat hij daarmee doorging en inmiddels senior deskundige OOO is. Hordijk: ”Bij het opsporen van explosieven graaf je om een object te lokaliseren en te verwijderen. Een archeoloog legt de nadruk op het documenteren van objecten. Die handelingen gebeuren idealiter nagenoeg gelijktijdig. Mijn ervaring op beide terreinen, komt daarom goed van pas bij RAAP.” Verder heeft het team korte lijnen met andere specialisten in het OOO-werkveld. Bijvoorbeeld met deskundigen die jarenlange ervaring hebben in munitietechniek en de wet- en regelgeving op dit gebied. Die brede vakkennis maakt het mogelijk om elke opdrachtgever een advies op maat te geven.
Het vaste team krijgt in elke RAAP-regio hulp van assistent-deskundigen OOO. Hordijk: “Zo zijn we efficiënt en snel overal in Nederland in te zetten. Met onze expertise in GIS-verwerking schuiven we alle informatie digitaal in elkaar tot een hoogwaardig en gebruiksvriendelijk product. Opdrachtgevers van gecombineerd onderzoek vinden veiligheid en het behoud van archeologische waarden belangrijk. Maar ze willen natuurlijk ook snel een helder rapport, zodat er verder gewerkt kan worden in een veilige omgeving.”
