Terugblikken en vooruitkijken
met waardenkaarten
Er zijn maar weinig gemeenten in Nederland die nog geen archeologische waardenkaart of een waarden- en verwachtingenkaart hebben laten maken. In de afgelopen jaren is ook het aantal cultuurhistorische waardenkaarten flink gegroeid. Logisch, want het zijn nuttige instrumenten. Ze geven een gemeentedekkend overzicht van de bekende en te verwachten archeologische en cultuurhistorische waarden. Dat maakt ze tot handige onderlegger voor erfgoedbeleid. Waardenkaarten zijn ook een goed uitgangspunt om archeologische en cultuurhistorische waarden te borgen in omgevingsplannen. Daarmee wordt invulling gegeven aan de wettelijke verplichting die is vastgelegd in het Besluit kwaliteit leefomgeving.
De oorsprong van deze kaarten gaat terug naar het begin van RAAP. In 1990 maakte RAAP, geïnspireerd door Amerikaans onderzoek, voor het eerst een archeologische ‘potentiekaart’. Dat was een kaart met grove blokken die iets weghad van een QR-code voor het gebied Rijssen-Wierden. De potentiekaart was de voorloper van de zogenoemde verwachtingskaart. Het idee daarachter was dat de aard van het landschap iets zegt over de archeologische resten die er te vinden zijn. Door kennis over het landschap en de archeologie te combineren, kunnen locaties worden aangewezen waar je archeologische vindplaatsen kunt verwachten. Op de kaart staan dus zowel bekende archeologische waarden als archeologische verwachtingen aangegeven: zones waar de kans op het aantreffen van archeologische resten varieert van hoog tot laag. Vandaar dat men zo’n kaart ook wel waardenkaart of waarden- en verwachtingenkaart noemt.
Cultuurhistorische waardenkaarten belichten meestal historisch-geografische en bouwhistorische objecten, elementen, structuren en gebieden. Afhankelijk van het doel waarvoor een opdrachtgever de kaarten wil gaan gebruiken kunnen gebieden, structuren, objecten en elementen worden gewaardeerd, op basis van een afgewogen set criteria. Deze waardering kan het uitgangspunt vormen voor verschillende gradaties in beleid. Zo kan er vastgelegd worden wat wel en niet mag gebeuren op een bepaald perceel.
De schaal van de kaarten is in de loop van de tijd steeds gedetailleerder geworden en ook de methodiek verbetert voortdurend. RAAP heeft de meeste waardenkaarten in Nederland gemaakt en is ook in het hele land thuis. Onlangs nog zijn cultuurhistorische waardenkaarten afgerond voor de gemeenten Berg en Dal, Katwijk en Oegstgeest. Momenteel wordt onder meer gewerkt aan cultuurhistorische waardenkaarten voor de gemeenten Enschede, Arnhem, Roermond, Oss en Beekdaelen.
Wilt u voor uw grondgebied ook een waardenkaart laten maken? Neem dan contact op met een van de regiokantoren: www.raap.nl/contact
Zie hieronder drie voorbeelden van archeologische en cultuurhistorische waardenkaarten voor de gemeente Berg en Dal
