Verloren begraven straatlagen
in Torhout
Het stadscentrum van Torhout, een van de oudste steden in West-Vlaanderen, ondergaat een ware metamorfose. De naam van het project zegt het al: ‘stadskernvernieuwing’. De Markt en de omliggende straten worden met graafmachines grondig aangepakt om het centrum tot een aangename en verkeersveilige plek om te toveren. RAAP België doet er voorafgaand onderzoek voor het stadsbestuur en dat leverde al opmerkelijke vondsten op.
Nele Vanholme, archeoloog bij RAAP België, staat sinds september 2021 vrijwel wekelijks op of rond de Markt in Torhout. “Het hele rioleringsnet wordt vervangen en er komt onder andere meer groen op en rond het plein. We zullen er een jaar zoet mee zijn om alle graafwerken voorafgaand te onderzoeken”, licht ze toe. Het archeologisch onderzoek gebeurt gefaseerd en een groot deel is ondertussen al uitgevoerd. Vanholme: “Op één locatie hebben we resten aangetroffen van erg opmerkelijke, maar tegelijk ook alledaagse gebeurtenissen in de middeleeuwse stad.” Ze doelt op vondsten in en van een middeleeuwse straat. Onder een van de pleintjes rond de Markt, op een diepte van ongeveer 1 meter, zijn resten van een 13e-eeuwse straat opgegraven.
De middeleeuwse wegverharding is een wirwar van kleine veldstenen van Paniseliaanse zandsteen. Het zandsteen is in de omgeving ontgonnen. Houten balken houden de veldstenen op hun plaats. De balken zijn goed bewaard gebleven en worden door ingeheide paaltjes zelf op hun plaats gehouden. Vanholme: “Op die manier konden de stenen niet wegglijden in de greppel die de weg flankeerde.” Het stukje wegdek is vrij goed bewaard gebleven. Voor andere plekken zijn er ook aanwijzingen dat de weg in een latere periode op dezelfde wijze was opgebouwd.
Zuigend slijk
Op het middeleeuwse wegdek lag een donkere, sterk humeuze laag. Die zorgde ervoor dat de vondsten daaronder goed bewaard bleven. Tijdens het vrij leggen van het wegdek troffen de archeologen diverse schoenonderdelen en opvallend veel schoenzolen aan: grote en kleine maten, van volwassenen en kinderen. Vanholme: “We veronderstellen dat de middeleeuwse weg er vaak erg modderachtig bij lag. Hoe ‘vettig’ de organische laag na zware regen kan zijn, hebben we zelf aan den lijve ondervonden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat passanten hierin vroeger hun schoenen verloren! Ook lastdieren raakten in het slijk vastgezogen. Op een andere locatie hebben we namelijk bij gelijksoortige wegverhardingen hoefijzers gevonden.”
Naast de vele schoenen zijn diverse alledaagse voorwerpen in het oude wegdek gevonden. Onder meer een stuk touw en enkele kleine middeleeuwse munten, rekenpenningen, messen, gespjes en een verguld ruiterspoor.
Ophoging en uitgraving
In andere opgegraven zones rond de Markt vonden de archeologen eveneens aanwijzingen voor middeleeuwse straten met een verhard wegdek. Zo wijst de opbouw van de pakketten in de Zuidstraat op minstens vier fases, waarbij de straat telkens voorzien was van veldstenen. De eerste fase was een dikke organische laag met takken en ander natuurlijk materiaal, met daarop de eerste veldstenen straat. Steeds zaten er dikke organische pakketten tussen de wegverhardingen. De lagen lijken niet gestaag dikker te zijn gegroeid, maar eerder in één keer te zijn aangebracht. Wellicht om het wegdek op te hogen. De stenen zijn in verschillende patronen gelegd, zoals het visgraatmotief. Verder lag aan beide zijden van de weg een greppel die verschillende keren opnieuw is uitgegraven.
