Onderzoek naar oefenloopgraven uit de Eerste Wereldoorlog

Als afronding van de bacheloropleiding archeologie aan Hogeschool Saxion heeft Yannick ten Have zijn afstudeerstage gelopen bij RAAP Oost-Nederland. Hij deed onderzoek naar de militaire historie van oefenloopgraven uit de Eerste Wereldoorlog, gelegen op de Eder Heide. Vanuit RAAP zorgde projectleider Jasper Tuinstra voor de begeleiding. Het onderzoek leverde nieuwe informatie op over de verscholen oefenloopgraven in Ede en draagt eraan bij dat ze niet vergeten zullen worden.

Het oefenloopgravenstelsel is in 1917 gegraven door het 22e regiment infanterie dat in Ede gestationeerd was in die periode. De contouren van het loopgravenstelsel zijn nog goed te zien op de Algemene Hoogtekaart van Nederland (AHN). De huidige staat van het stelsel is vergeleken met schetsen en foto’s uit 1917 en 1918. Het militair steunpunt steekt nog duidelijk af in het hoogteverschil (figuur 2). Er zijn echter ondergrondse delen van het stelsel die niet op de hoogtekaarten te zien zijn. Schetsen en fotomateriaal uit 1917 en 1918 hebben licht geworpen op deze ondergrondse onderkomens met elk verschillende functies. Deze functies zijn grotendeels benoemd en geschetst op figuur 3.

Deze kaart heeft ook een interactieve versie in de vorm van een 3D-model. Via deze link is door het model heen te zoomen en te klikken: https://yannicktenhave.github.io/Oefenloopgraven/

In het loopgravenstelsel werd een aantal jaar actief geoefend. Toen deze oefeningen stopten raakte het stelsel meer en meer begroeid. Bewoners van Ede zouden de houten ondersteuning van de ondergrondse gangen uit het stelsel hebben gehaald voor eigen gebruik. Omwille van instortingsgevaar zijn vervolgens de toegangen van deze gangen dichtgemetseld in de jaren ’20.

Tijdens de mobilisatie in Nederland werden veel mannen opgeroepen om in dienst te treden. Ede had in deze mobilisatie een belangrijke rol. In het begin van de 20e eeuw was Ede uitgegroeid tot garnizoensstad na de bouw van verschillende kazernes waarin militairen gestationeerd werden. De centrale ligging en komst van een treinstation maakte het dorp goed bereikbaar. Daarnaast waren de grote vlakke heidevelden ideaal voor oefeningen van het Nederlandse leger.

Sinds 1900 zijn de Ginkelse- en Eder heide officieel militair oefenterrein. Na ruim honderd jaar zijn ze dat nog steeds en liggen de restanten van de oefenloopgraven hierin verscholen.

Meer weten?

Voor meer informatie is de scriptie in te zien in de bibliotheek van RAAP-Oost-Nederland of is Yannick ten Have te benaderen voor een digitale kopie.