Archeologische vooronderzoek
Booronderzoek naar de Engelenburg
Locatie: Herwijnen, kasteelterrein Engelenburg, gemeente West-Betuwe
Opdrachtgever: stichting Landschapsbeheer Gelderland
Periode: 2020
Een omgracht rechthoekig eiland: dat is het enige dat bovengronds herinnert aan kasteel Engelenburg in Herwijnen. In dit dijkdorp langs de Waal is in 2020 archeologisch onderzoek gedaan. Met boringen en grondradar is in kaart gebracht wat er onder het maaiveld van het kasteel overgebleven is. De stichting Landschapsbeheer Gelderland wil met die informatie het kasteelterrein beter zichtbaar en beleefbaar maken.
Geschiedenis
In de middeleeuwen lag Herwijnen in het grensgebied tussen de rivaliserende gewesten Gelre en Holland. Vanaf de 11e eeuw stonden daar al versterkte huizen en kastelen. Zo ook kasteel Engelenburg, het bezit van de Heren van Arkel. De oudst bekende bron over het kasteel dateert uit 1468 en vermeldt een huis met voorburcht en gracht. Over het uiterlijk ervan is weinig bekend. Ondanks eerdere opgravingen in 1939, 1981 en 2003 was nog niet duidelijk uit welke gebouwen het verdwenen kasteel bestond en waar die precies hebben gestaan.
Boringen en grondradar
Het onderzoek in 2020 had als doel de contouren en funderingen van het kasteel te karteren zonder de bodem te verstoren. De combinatie van boringen en grondradaronderzoek is daarvoor zeer geschikt. Nadat RAAP een archeologische verwachting had opgesteld, voerde Medusa Explorations grondradaronderzoek uit. Grondradar reflecteert overgangen in de bodem. De interpretatie van geofysische data werd met booronderzoek gecontroleerd. Met boringen in raaien zijn profielen gemaakt van de hoofd- en voorburcht. Door alle onderzoeksresultaten te combineren zijn resten van stenen brugpijlers, een bruggenhoofd, twee poorten en twee andere gebouwen gelokaliseerd. De markante verhoging of ‘vloedberg’ op het voorterrein bleek volgens de boringen een 2 meter dikke laag klei met puin. Aardewerk dateert de ophoging en het gebouw in de nieuwe tijd. Tussen kasteel en voorburcht werd een gedempte gracht aangetroffen. In de huidige gracht bleek onder een zandige vulling nog een intacte grachtvulling aanwezig.
Resultaat
Naast het onderzoek van RAAP heeft Stichting Landschapsbeheer Gelderland onderzoek gedaan naar de vervallen historische hoogstamboomgaard rond de gracht. Dat leidde tot aanbevelingen voor behoud en herstel. Met de nieuwe kennis over het kasteelterrein onderzoekt de vrijwilligersgroep met SLG, grondeigenaar, regio-archeoloog en RCE hoe het terrein ‘beleefbaar’ te maken is.
Dit artikel komt uit RAAP-magazine 2021-1
Vragen over dit project?
Vragen over dit project?
Gerben Zielman
Projectleider archeologie RAAP Oost-Nederland
T 0575-567876