Programma 7 maart 2025:
Medel-De Roeskamp: jager-verzamelaars worden boeren
Door Theo ten Anscher, senior adviseur bij RAAP
Theo ten Anscher neemt u mee op ontdekkingsreis in het vijfde millennium v.Chr. Lang is gedacht dat de mensen van de Swifterbant-cultuur (4900-3900 v.Chr.) vooral rondtrekkende jagers-vissers-verzamelaars waren. Ze namen geleidelijk elementen van het boerenbestaan over, maar ‘echte boeren’ werden ze nooit. Een recente grote opgraving nabij Tiel heeft een schat aan nieuwe informatie opgeleverd, waardoor het oude beeld van deze periode geheel op zijn kop is gezet.
Heumen: een geroofd en gered La Tène-strijdwagengraf
Door Sasja van der Vaart-Verschoof, zelfstandig archeoloog
Tijdens deze lezing neemt Sasja van der Vaart-Verschoof u mee op een fascinerende reis door archeologie, misdaad en herstel en onthult ze de verborgen geschiedenis van een vondst van internationale allure. In 2018 werd een uitzonderlijke archeologische vondst in Heumen – een La Tène-strijdwagengraf uit de 5e eeuw v.Chr. – illegaal geplunderd. Wat verloren leek, werd dankzij nauwgezet speurwerk teruggevonden. Het leidde tot een groot onderzoeksproject naar La Tène-elites in Nederland en België, waarbij nieuw licht werd geworpen op de aanwezigheid van elites, hun rituelen, status en handelsnetwerken. De inhoud van het graf is momenteel te zien in de tentoonstelling
Bronstijd – Vuur van verandering in het Rijksmuseum van Oudheden.
Contact met de goden in Herwen-Hemeling
Door Eric Norde, senior projectleider RAAP, en Marenne Zandstra, conservator archeologie Museum Het Valkhof
Het was groot nieuws in 2022: in Herwen-Hemeling was een heiligdom uit de Romeinse tijd ontdekt. Het archeologisch onderzoek leverde niet alleen de overblijfselen op van verschillende tempels, maar ook verschillende, complete votiefaltaren en de resten van offers en feestmalen. De eerste ontcijfering van de altaren leerde dat binnen het heiligdom diverse goden en godinnen zijn vereerd. Vooral de combinatie tussen de verschillende gebouwen, de teksten op de altaren en de resten van offers maken de vindplaats bijzonder, omdat het meer inzicht biedt in de dagelijkse gang van zaken binnen een Romeins heiligdom.
Inmiddels is een team van meer dan twintig specialisten al ruim een jaar bezig met het onderzoek naar alle vondsten. Steeds meer details over wat er zich in en om het heiligdom afspeelde raken bekend. Eric Norde vertelt in deze lezing over de inrichting van het heiligdom, het soort gebouwen dat is gevonden en de diversiteit aan vondsten. Marenne Zandstra richt zich in het bijzonder op de teksten in steen die zijn aangetroffen. Ze vertelt over de mensen die de inscripties hebben laten opstellen, over de informatie die de teksten bevatten over de organisatie van het Romeinse leger, en over de goden en godinnen die in de inscripties worden genoemd.
Mobiliteit van mensen en aardewerk na Caesar’s Gallische oorlogen
Door Julie Van Kerckhove, senior aardewerkspecialist en eigenaar/directeur Aardewerk & Archeologie
Julie van Kerckhove presenteert in haar lezing de nieuwste resultaten over de vroegste Romeinse periode in de regio Tiel. Moeten we Caesar geloven? Heeft hij inderdaad de lokale bevolking in de pan gehakt? Of waren zijn woorden eerder opschepperij? In de regio Tiel, in het Gelderse rivierengebied, zijn traditionele en nieuwe onderzoekstechnieken gebruikt om een bijdrage te leveren aan dit debat. Verrassend genoeg blijkt het eenvoudige, handgevormde aardewerk ons beeld behoorlijk te veranderen. Traditioneel werd dit aardewerk gezien als een bewijs dat een deel van de lokale bevolking in de regio bleef wonen. De Romeinen brachten immers op de draaischijf vervaardigd luxe-aardewerk mee… Maar klopt dit wel?
Het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) in Leiden heeft 2025 uitgeroepen tot het Jaar van de Nederlandse archeologie. Gedurende het hele jaar zet het museum de archeologie van eigen bodem in het zonnetje. Behalve diverse tentoonstellingen, evenementen en bijeenkomsten, is er dit jaar een reeks van 12 lezingen over archeologie in 12 provinciën. De lezingenreeks is een samenwerking met RAAP. Op 7 maart start de eerste lezing in de reeks met de provincie Gelderland.