Levend verleden
onderzoek naar groen erfgoed
Groen erfgoed is de overkoepelende naam voor historische tuinen, buitenplaatsen, stadsparken, kloostertuinen, begraafplaatsen en verdedigingswerken. Een deel daarvan is in Nederland beschermd: bijna 1500 groene erfgoederen hebben een rijksmonumentale status. Ook cultuurlandschappen met door mensen aangebracht groen zoals (hakhout-)bossen en houtwallen vallen onder de noemer groen erfgoed. Het grote verschil met andere soorten erfgoed is dat groen erfgoed letterlijk ‘leeft’. Iedereen die zelf weleens tuiniert, zal dat beamen. Ook is het niet ongewoon dat tuinen en parken deels of geheel worden aangepast aan de mode van de tijd. De historische gelaagdheid kan daardoor behoorlijk oplopen. Het onderzoek naar groen erfgoed vraagt dan ook om specialistische kennis.
Om te begrijpen wat de waarde van groen erfgoed is, is het uitvoeren van een tuinhistorisch onderzoek de aangewezen manier. Daarin kan aan allerlei aspecten aandacht worden besteed: de tuinkunstgeschiedenis, architectuur, landschapsontwikkeling en horticultuur. Net als bij andere soorten cultuurhistorisch onderzoek worden historische kaarten geraadpleegd, literatuur en archieven doorzocht. Op basis daarvan wordt de ontwikkelingsgeschiedenis zo goed mogelijk in beeld gebracht. Bij veel tuinhistorische onderzoeken worden de richtlijnen en waarderingscriteria gevolgd die de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft opgesteld. Aan de hand daarvan is het mogelijk om een eenduidige waardestelling van groen erfgoed te maken.
Bij RAAP werken cultuurhistorici die verstand hebben van verschillende soorten groen erfgoed. Ook een tuinhistorisch onderzoek volgens de RCE-richtlijnen behoort sinds kort tot het aanbod van RAAP. Onlangs mochten wij al een tuinhistorisch onderzoek verrichten naar de tuin van het Prinsenhof in Delft. Ook deden we in het afgelopen jaar onderzoek op landgoed Nijenburg in Heiloo, bij landgoed Groot-Bentveld in Zandvoort en bij de buitenplaats Bakenberg bij Arnhem.