De Zeeheldenwijk:
een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van Urk
Urk werkt aan een nieuwe thuishaven voor woningzoekenden: de Zeeheldenwijk. Op die plek, waar honderden nieuwe woningen komen, woonden in de prehistorie ook al mensen. Dat blijkt uit onderzoek van de samenwerkende archeologen van RAAP en ADC Archeoprojecten.
Na de inpoldering van de Zuiderzee heeft de gemeente Urk veel grond aangekocht in de Noordoostpolder en ontwikkeld tot bedrijventerreinen en woonwijken. De meest recente uitbreiding is de Zeeheldenwijk. Het is onderdeel van het ambitieuze ruimtelijke programma ‘Urk groeit’ en bedoeld om de groei in populatie en bedrijvigheid in de gemeente te faciliteren. Nooit eerder is het poldergebied op deze schaal bewoond geweest. Met 1650 nieuwe woningen, een centrumgebied en een zorgcluster staat de Zeeheldenwijk symbool voor ‘het nieuwe wonen op Urk’.
Het projectteam van de gemeente Urk ontwikkelt de Zeeheldenwijk in meerdere fasen. Naar verwachting wordt de hele wijk in 10 jaar gerealiseerd. Om het plangebied ‘bouwrijp’ te maken, is een vergunningenprocedure voor de verschillende ontwikkelfasen in gang gezet. Voor ontwikkelgebied fase 1 is deze procedure voltooid en is in aansluiting daarop de bouw gestart. Voor het bouwrijp maken van ontwikkelgebied fase 2 start de vergunningaanvraag binnenkort en is onderzoek uitgevoerd door archeologen van RAAP met ondersteuning vanuit het ADC. Parallel aan dit proces wordt ten zuidwesten van de toekomstige Zeeheldenwijk een omvangrijk bedrijventerrein ontwikkeld: Port of Urk genaamd, waar het ADC archeologisch onderzoek verricht in samenwerking met RAAP.
Verdronken landschap
Sinds 2021 doet RAAP archeologisch onderzoek in de toekomstige Zeeheldenwijk aan de zuidoostkant van de bebouwde kom van Urk. In de ondergrond van dit gebied ligt een door de zeespiegelstijging ‘verdronken’ landschap met rivierduinen en laagten ten zuiden van een oude loop van de Overijsselse Vecht. Door de stijgende waterstanden is dit landschap met de sporen van de voormalige bewoners uit de midden- en nieuwe-steentijd geleidelijk onder dikke veen- en kleilagen verdwenen.
In eerste instantie startten de archeologen met booronderzoek om archeologische vindplaatsen op te sporen, die meestal op de hoge toppen van rivierduinen liggen. Op vijf van deze duinen zijn in 2022 proefsleuven gegraven om een beter beeld te krijgen van de aard, ouderdom en omvang van de aangeboorde vindplaatsen. Hierbij zijn op vier plaatsen verspreid over evenzoveel rivierduinen waardevolle archeologische resten gevonden. Twee vindplaatsen zijn aansluitend opgegraven.
Geweibijl uit de nieuwe steentijd.
Mesolithische haardkuilen
Een compilatie van opgegraven bot uit de nieuwe steentijd.
Hangers gemaakt van dierentanden uit de nieuwe steentijd.
Het archeologisch onderzoek heeft al enorm veel kennis over de prehistorische bewoning van Urk opgeleverd. Ondertussen worden de mogelijkheden verkend om dit verhaal in de wijk te vertellen en beleefbaar te maken voor de toekomstige bewoner van de Zeeheldenwijk. Zo draagt het verhaal bij aan de kwaliteit van de leefomgeving!
Projectleiders RAAP: Huub Scholte Lubberink / Menk Hendriksen
E h.scholte.lubberink@raap.nl | E m.hendriksen@raap.nl
T 0575-567876